Borgin Split er næststærsta borg Króatíu. Hún stendur við austurströnd Adríahafs, á skaga milli Kastelaflóa og Split-sunds, umvafin tilkomumiklum fjöllum og hæðum. Hún er vinsæll ferðamannastaður, enda einstaklega falleg og sjarmerandi blanda af merkilegri sögu og menningu, fallegum byggingum og náttúrutöfrum. Þá skemmir ströndin og nærumhverfi hennar ekki fyrir, og næturlífið sem bíður upp á endalausa spennandi kosti. Hér kitlar sólin hafflötinn og af borginni sjálfri skín þokki og fegurð hvert sem litið er. Split er draumastaður sem líður manni seint úr minni.
Split á sér æði langa sögu, hún var upphaflega stofnuð sem grísk nýlenda á 3. eða 2. öld fyrir Krist, en árið 305 e.Kr. varð hún aðsetur rómverska keisarans Diocletianus. Borgin tók svo vaxtarkipp í kringum árið 650 þegar hún varð opinber höfuðborg Dalmatíuhéraðs, sem þá var undir stjórn Rómverja. Menjar þess tíma eru vel sýnilegar enn í dag, og þegar gengið er um miðbæ Split gefur að líta merkilegar rómverskar rústir, torg og musteri.
Í apríl 1941, eftir innrás nasista Þýskalands í Júgóslavíu, var Split hernumið af Ítalíu. Yfirráð Ítala mættu strax mikilli andstöðu frá íbúum Króatíu og Split varð miðstöð andspyrnuhreyfingar í Júgóslavíu, sem barðist gegn fasistum. Í september og október 1941 voru tíu embættismenn ítalska fasistahernámsins myrtir af borgurunum. Eftir seinni heimsstyrjöld varð Split hluti af Júgóslavíu og höfuðstöð júgóslavneska sjóhersins. Borgin gekk í gegnum mikla uppsveiflu, þar risu verksmiðjur og fjöldi fyrirtækja og íbúatalan jókst hratt þegar fólk úr dreifðari sveitum flutti þangað í atvinnuleit.
Í hinu óhugnanlega stríði milli Króata og Serba (1991-1995) skaut júgóslavneski sjóherinn á borgina og nágrenni hennar frá hafi úr freigátu. Manntjón varð nokkurt, en borgin sjálf varð fyrir óverulegu tjóni, þótt sprengjur hafi hitt sjálfan miðbæinn. Stríðinu lauk með því að Króatar héldu sjálfstæði sínu sem þeir lýstu yfir í upphafi stríðs, en fjöldi saklausra borgara týndu lífi í þessum miskunnarlausu átökum, og enn í dag eru herstjórar og yfirmenn dregnir fyrir mannréttindadómstóla til að svara til saka fyrir gjörðir sínar.
Split hefur því, eins og sjá má af þessu broti af átakamikilli sögu, gengið í gegnum margt misgott. Kannski er hér komin ástæða fyrir þeirri kröftugu lífsgleði og ánægju sem þar ríkir í dag. Og fegurð og sjarmi borgarinnar og fjallana í kring hefur sannarlega staðist tímans tönn.
Af nógu er að taka ef nefna á dæmi um glæsilegar byggingar sem vert er að skoða. Í hjarta Split stendur Diocletian’s Palace, sem er á heimsminjaskrá UNESCO og mikið byggingarlistarundur. Þessi rómverska hallarsamstæða var byggð á 4. öld og myndar grunninn að gamla bænum, þar sem þröng húsasund og stígar leiða þig að heillandi torgum, iðandi mannlífi, mörkuðum og verslunum. Við höllina er Dómkirkja heilags Domniusar (St. Duje), ein elsta kaþólska kirkja í heiminum, upphaflega byggð sem grafhýsi fyrir Diocletian keisara. Þá má líka finna í höllinni hið magnaða Júpíterhof, sem er vel varðveitt musteri tileinkað guðinum Júpíter.
Borgarsafnið (Split City Museum) er til húsa í Papalić-höllinni. Papalić fjölskyldan settist að í Split snemma á 14. öld og var ein af virtustu fjölskyldum borgarinnar. Höllin er ein af fallegustu sögulegu minnismerkjunum í Split, með einstökum húsagarði, gosbrunni, og frábærum sal á fyrstu hæð með viðarmáluðu gotnesku lofti.
Við sjávarsíðuna er vinsælt göngusvæði borgarinnar, Riva. Þar er araagrúi af kaffihúsum, börum og pálmatrjám. Þetta er dásamlegt umhverfi fyrir rólyndis gönguferðir og frískandi drykk með stórbrotnu útsýni yfir Adríahafið. Þar er líka Lýðveldistorgið svokallaða, með nýklassískum byggingum, bogum og súlum allt í kring.
Vestan við miðbæinn er Marjan Hill, dásamlegt friðland með furuskógum, alls kyns gönguleiðum og töfrandi útsýni yfir borgina og eyjarnar í kring. Þangað sækja heimamenn mikið í leit að friði og ró, en auðveldasta leiðin þangað er að ganga upp hinn svonefnda Marjan stiga, sem er staðsettur nálægt Riva, við hliðina á kirkju heilags Frans. Á svæðinu eru nokkur afþreyingarsvæði með aðstöðu fyrir ýmsa íþrótta- og tómstundariðkun. Í suðurhlíðum hæðarinnar er Bene Beach, vinsæll staður fyrir sólböð og sund. Þarna eru líka frábær svæði fyrir lautarferðir þar sem auðvelt er að slaka á og njóta lífsins.
Þá er nauðsynlegt að nefna að fyrir utan borgina eru æðislegar eyjar eins og Brač, Hvar og Vis, og lítið mál að skella sér í skemmtilega eyjahoppsferð ef hugurinn sækir þangað.
Split er sannkölluð eðalblanda af sögu, stórbrotnum byggingum, enn stórbrotnari náttúru, lífsgleði og glaumi. Tripical elskar Króatíu og ein af ástæðunum er þessi ómótstæðilegi áfangastaður sem við viljum kynna fyrir ferðaglöðum Íslendingum.
Króatía býr yfir voldugri sögu, gríðarlegri náttúrufegurð og býður upp á fjölbreytta staði fyrir forvitna heimshornaflakkara. Í landinu miðju höfum við Plitvice þjóðgarðinn, sem helst minnir á landslag Pandoru úr kvikmyndinni Avatar. Á strandlengju Dalmatiu héraðs finnurðu bæði stórbrotin klettabjörg og seiðandi gylltar sólarstrendur, ásamt hinum ævarforna og tignarlega borgargimstein Dubrovnik.
Á hinum endanum, með landamæri að Slóveníu og í nálægð við Ítalíu, er svo hinn heillandi Istria skagi, svæði sem tilheyrði reyndar Ítalíu um nokkurra áratuga skeið, frá lokum fyrri heimsstyrjaldar til loka þeirrar seinni (1918-1945) og þau tengsl nokkuð greinileg bæði í byggingarstíl og stemmingu. Þá er Adríahafið meðfram Króatíu talið tærasta haf Evrópu, enda mjög vinsælt til köfunar. Þar er að finna yfir þúsund misstórar eyjar sem draga að sér fjölda ferðamanna á hverju ári.
Hér er fátt eitt nefnt úr þeirri miklu flóru spennandi áfangastaða sem þetta fagra land býður uppá. Við hjá Tripical einfaldlega elskum Króatíu og erum viss um að þú munt gera það líka.
Almennar upplýsingar
Eyjan Hvar er einn vinsælasti áfangastaður landsins og ekki að undra, hún er ofboðslega skemmtileg og státar af því að vera sólríkasti staður Króatíu. Á Hvar finnurðu alls konar mannlíf og gesti á öllum aldri, fjölskyldur stórar og smáar, ungt fólk í leit að skemmtilegu næturlífi og stundum líka súperstjörnur úr Hollywood. Eyjan er þekkt fyrir mikla veðursæld, gómsæta matargerð og einstaka náttúrufegurð. Sjávargolan sem blæs yfir bæinn þykir mjög endurnærandi og orkumikil, svo mikið að fyrr á árum voru starfræktar á eyjunni heilsulindir fyrir einstaklinga með öndunarerfiðleika, þar sem hægt var að fara í sérstaka „öndunarhreinsun“.
Nálægt eyjunni er svo að finna næststærstu borg Króatíu, Split. Þetta er afar ferðamannavæn borg, ofboðslega fallegur staður sem býður upp á mjög líflegt og spennandi næturlíf. Þar er margt hægt að gera sér til afþreyingar, og við mælum hiklaust með skoðunarferð um rómversku rústirnar sem borgin er byggð í kringum.
Í tveggja klukkustunda fjarlægð suður af Split er Dubrovnik, lítill 40.000 manna bær á syðsta punkti Króatíu. Gamli bærinn í Dubrovnik á sér langa sögu, en hann er umkringdur borgarveggjum sem áttu að verja hann á stríðstímum fyrr á árum en Dubrovnik var sjálfstætt ríki áður en bærinn varð partur af Króatíu. Bærinn á það sameiginlegt með Íslandi að Game of Thrones hafa tekið upp þáttaseríur sínar þar, en fyrir þá sem til þekkja eru allar senur sem gerast í suðrinu teknar þar.
Á hinum enda strandlengjunnar, nálægt Ítalíu og með landamæri að Slóveníu, liggur Istria skaginn, sem frá árunum 1918-1945 var hluti af Ítalíu, varð síðan partur af kommúnistaríkinu Júgóslavíu en tilheyrir í dag Króatíu. Þar má finna aragrúa lítilla smábæja, bæði við sjávarsíðuna og upp með fjallshlíðum. Þetta eru gömul, rótgróin og einstaklega sjarmerandi þorp, byggingastíllinn er öðruvísi en fyrir sunnan, húsin litrík, og svipa mjög til smábæja á Ítalíu. Hér úir og grúir af sjávarréttastöðum sem bjóða upp á ferskt sjávarfang. Fjölda markaða er að finna á svæðinu og ólívur, trufflur, olíur og ýmis konar ávextir eru fáanlegir út um allt. Neðst á skaganum er bærinn Pula en þar má finna risastórt rómverskt hringleikahús. Við mælum einnig með heimsókn í hinn heillandi bæ Rovinj og skoðunarferð í Basilikkuna í bænum Poreč.
Opatija er einstaklega fallegur bær á Istria skaganum, umkringdur fallegum lárviðarskógi við strendur Adríahafsins og um 18 km frá Rijeka, sem er ein af stærri borgum Króatíu. Staðurinn er þekktur fyrir milt Miðjarðarhafsloftslag og sínar sögulegu byggingar og vinsæll bæði sem sumar- og vetrardvalarstaður, með meðalhita upp á 10 °C á veturna og 32 °C á sumrin.
Opatija á rætur sínar að rekja til klausturs heilags Jakobs sem þar stóð og bærinn óx út frá, en nafnið Opatija þýðir einmitt ,,klaustur“. Dagur Heilags Jakobs, sem er verndardýrlingur ferðalanga (og einnig verndari sútunar og ávaxtaræktenda), er haldinn hátíðlegur á hverju ári 25. júlí, og er um leið almennur hátíðisdagur bæjarins.
Á fyrri tímum var Opatija hluti af feneyska lýðveldinu og í framhaldinu lengi vel eign auðugra austurrísk-ungverskra fjölskyldna sem byggðu þennan fallega griðarstað sinn með miklum glæsileik, mikilfengleg stórhýsi frá tímum þessa ,,háklassasamfélags“ standa meðfram ströndinni og setja sterkan svip á bæinn. Hér eru fagrir garðar, tignarleg lúxushótel og umhverfi sem sómir sér vel á póstkortum, og gera Opatija að töfrandi áfangastað.
Šibenik er ein af elstu borgum Króatíu, sögulegur staður frá 11. öld, í miðju Dalmatíu-héraði, við ána Krka sem rennur í Adríahaf. Þar búa í dag um 35.000 manns. Þar er mikið um einstakar byggingar fyrri alda. Þekktust þeirra má telja Saint James dómkirkjuna, sem er á heimsminjaskrá UNESCO, en einnig má nefna miðaldaklaustur St. Laurence og afar sjaldgæfan klausturgarð þar við frá 15. öld, og virki heilags Mikaels sem veitir einstakt útsýni yfir borgina og hafið fyrir utan.
Í hinu heiftúðuga sjálfstæðisstríði Króata (1991–95) varð Šibenik fyrir harðri árás frá jógóslavneska þjóðarhernum og serbneskum hersveitum. Þrátt fyrir að vera undirvopnaðir, tókst króatíska hernum og íbúum Šibenik að verja borgina. Bardaginn stóð í sex daga (16.–22. september 1995), oft nefndur „septemberbardaginn“. Sprengjuárásirnar skemmdu fjölmargar byggingar og minnisvarða, þar á meðal hvelfingu Šibenik dómkirkju heilags Jakobs og leikhúsbyggingu sem var byggð árið 1870. Síðan þá hafa skemmdar byggingar borgarinnar verið endurreistar að fullu.
Í dag er Šibenik friðsæl og hrífandi borg full af sögu og sjarma, ekki síst gamli hluti bæjarins, með ævafornu kirkjum, höllum fyrrum aðalsmanna og dæmigerðu aldagömlum dalmatískum steinhúsum.
Til gamans má geta að hér var fallhlífin fundin upp á 17. öld og prófuð í fyrsta skipti af uppfinningamanni hennar Faust Vrancic. Hér er líka fæddur og uppalinn hinn frægi körfuboltamaður Dražen Petrović.
Um miðja strandlengju Króatíu er eyjan Pag. Við enda hennar er að finna bæinn Novalja, sem er á sumrin yfirfullur af ungu og skemmtanaþyrstu fólki. Bærinn einkennist af smágerðum hvítum húsum með rauðum þökum. Meðfram höfninni er mikið úrval af veitingastöðum og börum en helsta aðdráttaraflið verður þó að teljast Zrcé ströndin rétt hjá bænum. Þar er heldur rólegt um að litast á daginn, en um leið og rökkva fer færist heldur betur líf í staðinn. Zrcé ströndin er pakkfull af skemmtistöðum, börum og skyndibitastöðum, skemmtistaðirnir eru margir þaklausir svo maður fær strandarstemninguna beint í æð og fjöldi þekktra plötusnúða koma og spila þar á ári hverju.